စပါယ္ရွယ္ပါဝါဆုိတာ

ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာအေၾကာင္း
ကိုျဖဴ။ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ ဆိုတာ ဘာလဲဆရာ၊ ရွင္းျပေပးပါ။
ယူတီေက။ သူတစ္ပါးကို မိမိကုိယ္စားေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ အာဏာလႊဲအပ္ေပးတဲ့စာကို၊ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ (POWER OF ATTORNEY) လို႔ေခၚတယ္။
ကိုယ္စားလွယ္အေၾကာင္းကို ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒပုဒ္မ (၁၈၂ - ၂၃၈)မွာ ျပ႒ာန္းထားတယ္။ သာမန္ျပည္သူမ်ားနား လည္ႏိုင္ေအာင္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ေတြကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
လူသားေတြမွာကိစၥအသီးသီးကို မိမိကိုယ္တိုင္မေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့အေျခအေနမ်ဳိး၊ မိမိကိုယ္တိုင္မသြားေရာက္ႏိုင္တဲ့ အခါမ်ဳိး၊ မိမိကိုယ္တိုင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္၊ မေဆာင္ရြက္သင့္တဲ့အခါမ်ဳိးရွိတတ္တယ္။ ဒီလိုကိစၥအမ်ဳိးမ်ဳိးအတြက္ မိမိကိုယ္စား တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို လႊဲအပ္တာကို ဥပေဒကခြင့္ျပဳထားတယ္။ အျခားလူသူတစ္ေယာက္ (တတိယပုဂၢဳိလ္)နဲ႔ ဆက္သြယ္၊ ေျပာၾကား၊ ေဆာင္ရြက္တဲ့ကိစၥမွာ မိမိကိုယ္စားျပဳဖို႔အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ခန္႔ရတတ္တယ္။ ဒီလိုကိုယ္စားလွယ္လႊဲအပ္၊ ခန္႔အပ္တဲ့လူကို အႀကီးအကဲ (PRINCIPAL) လို႔ေခၚသည္။ ကိစၥအသီးသီးေဆာင္ရြက္ေစရန္၊ ကိုယ္စားျပဳရန္ခန္႔အပ္ျခင္းခံသူကို ကိုယ္စားလွယ္ (AGENT) လို႔ေခၚတယ္။ ဒါကိုေတာ့ သိထားရပါမယ္။
အႀကီးအကဲ ။ PRINCIPAL (ကိုယ္စားလွယ္ခန္႔ႏိုင္သူ)
သက္ဆိုင္ရာဥပေဒအရ၊ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသူ၊ စိတ္ေပါ့သြပ္သူမဟုတ္ရင္ (မိမိကုိယ္စား၊ အျခားသူကို) ကိုယ္စားလွယ္ခန္႔ ႏိုင္တယ္။ (ပုဒ္မ - ၁၈၃)
ကိုယ္စားလွယ္ ။ AGENT (ကိုယ္စားလွယ္ခန္႔ထားခံရသူ)
မည္သူ႕ကိုမဆို ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ခန႔္အပ္ႏိုင္တယ္။ အရြယ္မေရာက္ေသးသူ၊ စိတ္ေပါ့သြပ္သူကိုလည္း ကိုယ္စားလွယ္ခန္႔အပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ (ငယ္၊ ႐ူး)သူကိုယ္စားလွယ္ဟာ သူ႕ကိုခန္႔ထားတဲ့ အႀကီးအကဲကိုျဖစ္ေစ၊ အျခားသူ (တတိယလူ)ကိုျဖစ္ေစ တာဝန္မရွိဘူး။ (ပုဒ္မ ၁၈၄)
အေပးအယူ ။ ကိုယ္စားလွယ္ခန္႔ထားရန္အတြက္ မည္သည့္ အေပးအယူ၊ အဖိုးစားနားမွ် မလိုပါ။ (ပုဒ္မ -၁၈၅) NO CONSIDERATION
လႊဲအပ္သည့္ကိစၥ ။
(က) အမႈကိစၥအတြက္လႊဲအပ္ခံရတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ဟာ ၎အမူကိစၥအတြက္ လိုအပ္တဲ့၊ ဥပေဒနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ ကိစၥဟူ သေရြ႕ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္အာဏာရွိတယ္။ (ပုဒ္မ - ၁၈၈) လႊဲအပ္တဲ့အမႈကိစၥအတြက္ ေရွ႕ေနငွားရမ္းႏိုင္တယ္။
(ခ) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုလုပ္ကိုင္ရန္ လႊဲအပ္ခံရတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ဟာ လုပ္ငန္းရဲ႕လုပ္ကိုင္ရၿမဲျဖစ္တဲ့ ဥပေဒနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ကိစၥဟူသေရြ႕ေဆာင္ရြက္ရန္အခြင့္ အာဏာရွိတယ္။ (၁၈၈)
(ဂ) ကိုယ္စားလွယ္ဟာ အေရးေပၚကိစၥမွာ မိမိရဲ႕ အႀကီးအကဲ၌ ဆံုး႐ႈံးမႈမရွိေအာင္ ကာကြယ္ရန္အခြင့္အာဏာရွိတယ္။ (ပုဒ္မ - ၁၈၉)

ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ (၂)မ်ဳိး၊ (S.P) (G.P)
(၁) အထူးကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ ။ SPECIAL POWER OF ATTORNEY (S.P)
လုပ္ငန္းသေဘာအရ၊ သီးျခားလုပ္ငန္းကိစၥတစ္ခုတည္းအတြက္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔လႊဲအပ္တဲ့ကိုယ္စားလွယ္စာျဖစ္တယ္။ ဒီလို အထူးကိုယ္စားလွယ္စာမ်ဳိးဟာ လႊဲအပ္တာဝန္ေပးထားတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ၿပီးစီးတာနဲ႔ အလုိလိုလုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ (အသက္) ကုန္သြားပါတယ္။ တံဆိပ္ေခါင္းခြန္ေငြက်ပ္ (၁ဝဝဝ) ကပ္ရတယ္။
(၂) အေထြေထြကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ။ GENERAL POW ER OF ATTORNEY (G.P)
တစ္ခုထက္ပိုတဲ့ကိစၥေတြ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ လႊဲအပ္တဲ့ကိုယ္စားလွယ္စာျဖစ္တယ္။ ဒီကိုယ္စားလွယ္စာဟာ အသက္ျပင္းတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ကိစၥအရပ္ရပ္အားလံုးကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တယ္။ ဒီကိုယ္စားလွယ္လႊဲ စာဟာ ပုဒ္မ (၂ဝ၁)မွာ ျပ႒ာန္းထားတဲ့အခ်က္ေတြအရသာလွ်င္ ကိုယ္စားလွယ္စာ အသက္မဝင္၊ ရပ္စဲသြားပါတယ္။ တံဆိပ္ေခါင္းခြန္ေငြက်ပ္ (၄ဝဝဝ)ကပ္ရပါတယ္။
ဘယ္သူ႔ေရွ႕မွာ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲအပ္ရမလဲ။
(က) မေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္တဲ့ (အိမ္၊ ေျမ) လႊဲေျပာင္းျခင္း၊ မွတ္ပံုတင္ျခင္းတို႔အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ကတစ္ဆင့္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမွတ္ပံုတင္႐ုံးမွာ မွတ္ပံုတင္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုမယ္ဆိုရင္၊ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာကို လႊဲအပ္သူ (အႀကီးအကဲ)ေနထိုင္ရာ ေဒသမွာရွိတဲ့ မွတ္ပံုတင္အရာရွိထံမွာ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲအပ္ရမယ္။ (စာခ်ဳပ္စာတမ္းမွတ္ပံုတင္အက္ ဥပေဒပုဒ္မ - ၃၃ (၁)(က))
(ခ) လႊဲအပ္သူ (အႀကီးအကဲ) မည္သည့္အရပ္ေဒသမွာေရာက္ေနေန၊ ေရာက္ရွိရာေဒသက တရားသူႀကီးတစ္ဦးဦးေရွ႕ မွာ လႊဲအပ္ႏိုင္တယ္။ (တရားသူႀကီးက လတ္မွတ္ေရးထိုးရမယ္)။
(ဂ) လႊဲအပ္သူ (အႀကီးအကဲ)ဟာ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံျပင္ပမွာ ေရာက္ရွိေနပါက၊ ႏိုႀတီပဗၺလစ္တစ္ဦးဦးေရွ႕၊ သို႔မဟုတ္ တရားသူႀကီးတစ္ဦးဦးေရွ႕မွာလြဲအပ္ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသံ႐ုံးက တာဝန္ခံအရာရွိတစ္ဦးဦးက မွန္ကန္ေၾကာင္း လက္မွတ္ေရး ထိုးလႊဲအပ္ရမယ္။
(ဃ) အထက္အပိုဒ္(က)ပါ၊ မေရႊမေျပာင္းႏိုင္တဲ့ပစၥည္း လႊဲေျပာင္းျခင္းမဟုတ္ရင္၊ ကိုယ္စားလွယ္စာဟာ မလြဲမေသြ မွတ္ပံုတင္ရမယ့္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမဟုတ္ဘူး။ ဒီအတိုင္းတရားဝင္တယ္။
(င) အထက္အပိုဒ္ (က)(ခ)(ဂ)ပါ ပုဂၢိဳလ္မ်ားေရွ႕မွာ ခ်ဳပ္ဆိုလႊဲအပ္ထားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္စာေတြဟာ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲ အပ္ခဲ့ေသာ “မွန္တယ္လို႔မွတ္ယူရတယ္” (SHALL PRESUME) (သက္ေသခံ အက္ဥပေဒပုဒ္မ - ၈၅)
(စ) ကိုယ္စားလွယ္လႊဲတာမမွန္ပါဘူးေျပာလာရင္၊ မမွန္ေၾကာင္းျငင္းဆိုသူက သက္ေသထင္ရွားျပသရန္တာဝန္ရွိတယ္။ (ေဒၚစိန္နတ္အမႈ) (၁၉၆၆ - မတစ - ၁၃၈၉)
(ဆ) အမႈကိစၥအတြက္၊ တရား႐ုံးမွာ ေရွ႕ေနခန္႔အပ္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲအပ္ႏိုင္တယ္။ ေရွ႕ေနရဲ႕ အမႈအေၾကာင္းျခင္းရာ ဆိုင္ရာဝန္ခံခ်က္ဟာ အမႈသည္ကိုယ္တိုင္ဝန္ခံသကဲ့သို႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္တယ္။ သို႔ေသာ္ မိမိအမႈသည္ မသိဘဲ၊ ႀကိဳတင္သေဘာတူညီခ်က္မရဘဲ အမႈကိစၥကို ေရွ႕ေနကေျပၿငိမ္း၊ ေက်ေအးခြင့္အာဏာမရွိဘူး။

ကိုယ္စားလွယ္၏ တာဝန္၀တၱရားမ်ား
ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒပုဒ္မ (၂၁၁ မွ ၂၁၆)မွာ ျပ႒ာန္းထားတယ္။
ကိုယ္စားလွယ္၏ အခြင့္အေရးမ်ား
ပုဒ္မ (၂၁၇ မွ ၂၂၅)မွာ ျပ႒ာန္းထားတယ္။

အႀကီးအကဲ၏အခြင့္အေရးမ်ား
ပုဒ္မ - ၂၁၆ ကိုယ္စားလွယ္၏တာ၀န္ ျပ႒ာန္းတဲ့အတိုင္းျဖစ္တယ္။
ကိုယ္စားလွယ္၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္အတြက္ အႀကီးအကဲအေပၚ တာဝန္ရွိျခင္း။
ပုဒ္မ - (၂၂၆ မွ ၂၂၉) မွာ ျပ႒ာန္းထားတယ္။
ကိုုယ္စားလွယ္ရဲ႕ အခြင့္အာဏာကုန္ဆံုးျခင္း။ (TERMINATION OF AGENCY)
အႀကီးအကဲက လႊဲအပ္ထားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ေယာက္ရဲ႕ အခြင့္အာဏာဟာ ေအာက္ပါအေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ကုန္ဆံုး၊ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားတယ္။ (ပုဒ္မ - ၂ဝ၁)
(က) အႀကီးအကဲက ကိုယ္စားလွယ္စာကို ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းလိုက္ျခင္း။ (REVOCATION) လို႔ေခၚတယ္။ မွတ္ပံုတင္ထား တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္စာဆိုရင္၊ မွတ္ပံုတင္အရာရွိထံ သတင္းပို႔ရမယ္။ သတင္းစာမွာေၾကာ္ျငာရမယ္။ အႀကီးအကဲသေဘာနဲ႔ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းႏိုင္တယ္။ အျခားကိုယ္စားလွယ္စာေတြကိုေတာ့ ကိုယ္စားလွယ္သိေအာင္၊ သတင္းစာက ေၾကာ္ျငာလိုက္ရင္ ႐ုပ္သိမ္းရာေရာက္ပါတယ္။
(ခ) အထူးကိုယ္စားလွယ္ (SPECIAL POWER) ေတြမွာ၊ လႊဲအပ္တဲ့လုပ္ငန္းကိစၥေဆာင္ရြက္ၿပီးဆံုးသြားတဲ့အခါ အလိုလို ကိုယ္စားလွယ္စာဟာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားတယ္။
(ဂ) ကိုယ္စားလွယ္က လြဲအပ္တဲ့ကိစၥကို စြန္႔လႊတ္ေၾကာင္း၊ RENOUNCE ျပန္အပ္ေၾကာင္း အႀကီးအကဲသိေစရင္၊ ကိုယ္စားလွယ္စာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းတယ္
(ဃ) အႀကီးအကဲ၊ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္႐ူးသြားရင္၊ ေသသြားရင္ ကိုယ္စားလွယ္စာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းတယ္။
(င) အႀကီးအကဲ လူမြဲအျဖစ္ ေၾကညာခံရရင္၊ ကိုယ္စားလွယ္စာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းတယ္။ (အတိုမွတ္ - ႐ုပ္၊ ၿပီး၊ အပ္၊ ႐ူး၊ ေသ၊ မြဲ)
ကုိယ္စားလွယ္ရဲ႕အခြင့္အာဏာကုန္ဆံုးသြားရင္ ၎က ခန္႔အပ္ထားတဲ့တစ္ဆင့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ႕ အခြင့္အာဏာ လည္း ကုန္ဆံုးသြားတယ္။
(ပုဒ္မ - ၂၁ဝ)
ကိုျဖဴ ။ ကိုယ္စားလွယ္စာတခ်ဳိ႕မွာ “ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းခြင့္မရွိတဲ့ကိုယ္စားလွယ္စာ” လို႔ေရးထားတာေတြ႕ရတယ္။ ဘာဆိုလို တာလဲ။
ယူတီေက ။ ပဋိညာဥ္အက္ဥပေဒမွာ ဒီအေၾကာင္းေရးသားျပ႒ာန္းထားတာမရွိပါဘူး။ ပုဒ္မ - ၂ဝ၂ မွာေတာ့ အႀကီးအကဲနဲ႔ ကိုယ္စားလွယ္အေၾကား အတိအက်ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ပဋိညာဥ္မရွိရင္၊ ကိုယ္စားလွယ္ရဲ႕အက်ဳိးစီးပြားပါ၀င္ေနရင္၊ ဒီအက်ဳိးခံစားခြင့္ကို ဆန္႔က်င္ၿပီး လႊဲစာ႐ုပ္သိမ္းလို႔မရဘူးလို႔ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။
ကိုျဖဴ ။ ကိုယ္စားလွယ္စာရဲ႕သက္တမ္း ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲဆရာ။
ယူတီေက ။ ဘယ္ေလာက္ပဲရွိတယ္လို႔ - ဥပေဒက ကန္႔သတ္ထားတာမရွိပါဘူး။ လႊဲစာက ႏွစ္ၾကာေနရင္၊ လႊဲသူ အသက္ထင္ရွားရွိ၊ မရွိ၊ ျပန္႐ုပ္၊ မ႐ုပ္ဆိုတာေတြကို ႐ုံးကလူေတြက ေမးတတ္၊ သက္ေသျပခိုင္းတတ္တယ္။ (အႀကံအဖန္၊ အဲ SAFE SIDE ယူၾကတာပါ)။ ဥပေဒထဲမွာမပါဘူး။ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာအသက္ဝင္ဆဲ STILL OPERATIVE ပါဗ်ာ။
UTK (မဟာဝိဇၨာ၊ သိပၸံ၊ ဥပေဒ)
မႈ႕ခင္းသတင္းဂ်ာနယ္(၂၉-၁-၂၀၁၄)